Derleyen: Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr – Avusturya’da 1878 yılında dünyaya gelen Franz Reichelt, daha sonra Fransa’da başarılı bir terzi olarak kendini kanıtladı. Reichelt, birinci uçakların süratle gelişmesini hayranlıkla izliyordu. Lakin uçak kazalarıyla ilgili öyküler okudukça yardım etmeye karar verdi. Franz Reichelt’in asıl mesleği terzilik olmasına karşın asıl tutkusu ise icat yapmaktı. O vakitler, 20. yüzyılın başlarında, uçaklar şimdi emekleme kademesindeydi ve Reichelt, uçaklar bozulduğunda kullanılmak üzere giyilebilir bir paraşüt geliştirmek istiyordu. İpek ve kauçuktan yapılmış özel bir elbise dikmeye koyuldu.
‘YENİ İCADIM DİĞER HİÇBİR ŞEYE BENZEMİYOR’
Düşen bir kişinin kollarını açarak inişini yavaşlatacak kanatlar yaratabileceği üzerine çalıştı. Birinci denemelerinde kullandığı modellerde başarılı oldu. Fakat daha sonra ‘hantal’ denilebilecek tasarımı geliştirdiğinde modeller de yere çakılmaya başladı. Avusturyalı müşterilerine de sırf bir şeyden bahsediyordu: Paraşütler. Sabit kanatlı fonksiyonel paraşütler aslında mevcuttu ve yüksek irtifalarda çalışan bir paraşüt icat edilmişti. Lakin uçaklardan yahut alçak irtifalardan atlayan beşerler için bir paraşüt yoktu.
Reichelt, gazetecilere verdiği röportajlarda, “Yeni icadım öteki hiçbir şeye benzemiyor. Temel olara, yarısı su geçirmez kumaştan, yarısı ipekten yapılmış. Denetim edilebilen bir çubuk ve kemer sistemi sayesinde, ‘paraşüt’ düşüş sırasında açılıyor ve bir pilotun hayatını kurtaracak biçimde tasarlandı” diyordu.
Bir pilotun giyebileceği kadar hafif ve pilotun hayatını kurtarabilecek kadar güçlü bir şey hayal etmişti. Hakikaten de Reichelt’in 1910’daki birinci deneyleri hayli düzgün gidiyordu. Fakat buluşun işe yaraması için paraşütü daha giyilebilir hale getirmesi gerekiyordu ve sıkıntılarla karşılaştığı yer burasıydı. Reichelt’in daha hafif, daha ‘giyilebilir’ kıyafetleri deneme üstüne denemede başarısız oldu. Modelleri bir taş üzere yere düştü. Mucit bile bir adedini kendisi denedi ve sonunda bacağını kırdı. Lakin Reichelt yılmadı. “Giysi havayla temas edecek vakti bulamadı” diye düşündü. “25 metre yerine 50 yahut 100 metre olsaydı, sonuçlar olağanüstü olurdu. Bir gün bunu kanıtlayacağım” diyordu.
SABAH 07.00’DE EYFEL’E ÇIKTI ANCAK İŞLER İSTEDİĞİ ÜZERE GİTMEDİ
Reichelt buluşunu coşkuyla geliştirmesine karşın birinci prototipler başarısız oldu. Reichelt’in yüksekten atılan kuklaları arkası gerisine yere düştü. Fakat Reichelt sorunun kendi icadında değil, onu nasıl test ettiğinde yattığına ikna oldu. Bunu daha yüksek bir yerden test etmesi gerektiğine inanıyordu. Eyfel Kulesi tam olarak ona bunu sundu. Özellikle Aéro-Club de France’ın, havacılar için yükü 25 kilogramı geçmeyen bir emniyet paraşütü üretebilen şahsa 10 bin frank ödül vereceğini açıklaması, icadının kıymetini kanıtlamak konusunda motivasyonu olduç Başarılı olmak için paraşütünü hayli yüksek bir yerden fırlatması gerektiğine karar veren Franz Reichelt, icadını Eyfel Kulesi’nde test edebilmesi için Paris polisine baskı yapmaya başladı. Bir yıl sonra da nihayet anlaştılar.
4 Şubat 1912’de Reichelt, arkadaşlarını, gazetecileri ve kameramanları, Eyfel Kulesi’nin birinci platformundan zaferle atlayışını izlemeleri için çağırdı. Lakin işler planlandığı üzere gitmedi. 4 Şubat 1912’nin soğuk sabahında, Franz Reichelt sabah 07.00’de Eyfel Kulesi’ne vardı. Lakin arkadaşlarının dehşet içindeki bakışlarına karşın yanında hiçbir model getirmemişti. Paraşüt kıyafetini üstündeydi, denemeyi kendisi yapacaktı.
YÜREK BURKAN SON KELAMI BU OLDU
Reichelt’in birçok arkadaşı ve orada çalışan bir güvenlik vazifelisi onu atlamaması için ikna etmeye çalıştı. Lakin Reichelt ikna olmadı. “İcadımın bedelini kanıtlamayı planlıyorum” diyen Reichelt, epeyce kararlı görünüyordu. Aşağıdaki kalabalık olanları şaşkınlıkla izlerken, Reichelt yerden yaklaşık 61 metre yüksekte olan Eyfel Kulesi’nin birinci platformuna hakikat ilerledi. Arkadaşları onu tekrar uyardı, havanın çok soğuk ve rüzgârlı olduğunu söylediler. Fakat Reichelt onları dinlememekte kararlıydı. Bir paraşütçü arkadaşı Reichelt’e paraşütünün açılması için kâfi vakti olmayacağını söyledi. Reichelt kaygılarını reddetti, “Nasıl olduğunu göreceksiniz, paraşütüm argümanlarınıza en kesin reddi verecek” diyordu.
Sabah saat 08.22’de Reichelt atlama konumuna ulaşmıştı. Platformun kenarındaki küçük bir masaya çıktı, bir gazeteyi yırttı ve rüzgârın istikametini inceledi. Sonra buzlu yere baktı. Reichelt, yaklaşık 40 saniye boyunca bir tereddüt yaşıyormuş üzere bekledi. Akabinde arkadaşlarına döndü ve “Yakında görüşmek üzere” dedi. Bu sözler onun son sözleri olacaktı. Sonunda, Reichelt kendini Eyfel Kulesi’nin kenarından aşağı bıraktı. Paraşütü çabucak etrafında döndü ve donmuş çimenlere gerçek düştü.
2 SANİYE İÇİNDE HAYATINI YİTİRDİ
Reichelt 2 saniye sonra, acınası bir enkaz halinde, buzlu çimenlerin üzerinde yatıyordu. Ağzından, burnundan ve kulaklarından kan sızıyordu, sağ kolu ve bacağı ezilmişti, kafatası ve sırtı kırılmıştı. Vefatı anında ve oracıkta gerçekleşti. Polis Franz Reichelt’in yanına koşsa da 33 yaşındaki terzi yaralarına yenik düşmüştü. Düşüşü yerde 15 santimetrelik bir delik yaratmıştı. Ve yapılacak tek şey, yalnızca birkaç saniye evvel servet ve şanı yakalayacağına inanan bu mucidin cesedini bulunduğu yerden kaldırmaktı.
Paris halkı, Franz Reichelt’in mevt haberiyle şoke oldu. Birçok gazete mucitin atlamaya yönelik gözü pek ve ölümcül kararlarını eleştirdi. Bazıları Reichelt’i inancının kurbanı olarak isimlendirdi bazıları atlamasına müsaade verdiği için Paris polisini suçladı. Fakat polis, Reichelt’e paraşütünü Eyfel Kulesi’nden test etme müsaadesini yalnızca model kullanacağını düşündükleri için verdiklerinde ısrar etti. Kendisi atladığında herkes kadar onlar da şaşırmıştı. Franz Reichelt’in vefatının en trajik istikameti ise boşuna olmuş olmasıydı. Terzi, icadıyla pilotları kurtarmak istiyordu. Lakin Rus mucit Gleb Kotelnikov 1911 yılında sırt çantası paraşütünü icat etmişti. O nedenle bugün Reichelt, tasarladığı icadıyla hatırlanmıyor.